Referendum

W Szwecji istnieją dwa rodzaje referendów, które dotyczą całego kraju, zwane referendami ogólnokrajowymi. Są to referenda konsultacyjne oraz referenda dotyczące kwestii konstytucyjnych, które w niektórych przypadkach mogą być wiążące. W Szwecji nigdy nie przeprowadzono referendum w sprawie kwestii konstytucyjnej.

Referendum ogólnokrajowe powinno być wyjątkiem. Dlatego tylko Riksdag może zdecydować, czy należy przeprowadzić referendum ogólnokrajowe. 

Jeśli Riksdag zdecyduje, że należy przeprowadzić referendum ogólnokrajowe, przyjmuje się specjalną ustawę zawierającą zasady, które dotyczą tylko danego referendum. Określa ona na przykład pytanie, które ma zostać zadane, oraz datę głosowania. Poza tym do referendów ogólnokrajowych stosuje się mniej więcej te same zasady, co do wyborów parlamentarnych, na przykład w zakresie prawa do głosowania, okręgów wyborczych i przebiegu głosowania.

Referenda konsultacyjne

Referendum konsultacyjne nie jest wiążące. Jeżeli w danej sprawie przeprowadzono referendum konsultacyjne, ostateczną decyzję w tej sprawie podejmuje Riksdag. Chodzi jednak o to, aby głosowanie dostarczyło wskazówek do podjęcia decyzji przez Riksdag.

Sześć ogólnokrajowych referendów konsultacyjnych

Możliwość organizowania referendów konsultacyjnych została wprowadzona w Szwecji w 1922 roku i w tym samym roku została wykorzystana w referendum dotyczącym zakazu produkcji i dystrybucji napojów alkoholowych. W sumie w Szwecji przeprowadzono sześć ogólnokrajowych referendów konsultacyjnych:

• W 1922 roku w sprawie zakazu produkcji i dystrybucji napojów alkoholowych.
• W 1955 roku w sprawie zmiany ruchu lewostronnego na prawostronny.
• W 1957 roku w sprawie powszechnej emerytury dodatkowej.
• W 1980 roku w sprawie energii jądrowej.
• W 1994 roku w sprawie członkostwa w Unii Europejskiej.
• W 2003 roku w sprawie wprowadzenia euro jako waluty w Szwecji.

Referenda gminne

Istnieje także możliwość przeprowadzania referendów w gminach i regionach. Mają one zawsze charakter konsultacyjny.